Brabants Dagblad: 35 niet-gevaccineerde schapen op boerderij in Brakel, hoe kan dat? Vijf vragen over controle op Q-koorts

BRAKEL – Op een melkschapenbedrijf in Brakel is een besmetting met Q-koorts geconstateerd. Het is voor het eerst sinds 2016 dat bij een bedrijf in ons land officieel sprake was van een besmetting. 35 ooien op het terrein waren niet gevaccineerd. Maar er is hier toch een vaccinatieplicht, hoe kan het dan toch misgaan?

Die schapen niet gevaccineerd? Een wappieboer?

Nou, even rustig. Dat kan, maar hoeft niet. In Brakel waren veruit de meeste schapen gewoon gevaccineerd. In de regels die voor dierenhouders gelden staan veel plichten, maar er zijn ook veel uitzonderingen, zo weten ze bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Het is nu aan hen om te kijken of er fouten zijn gemaakt en zo ja, welke. Ook wordt onderzocht of besmette of ongevaccineerde dieren naar andere schapenbedrijven zijn afgevoerd. Dat onderzoek kan nog wel even duren. De NVWA zei donderdag nog niet te weten hoe lang.

Wat moet een boer dan?

Schapen, maar ook geiten, moeten worden ingeënt. Die regels zijn best uitgebreid, maar als we naar het bedrijf in Brakel kijken, moeten de dieren in principe zijn ingeënt. Volgens de NVWA is bij bedrijven waar meer dan vijftig schapen worden gehouden voor melkproductie vaccinatie verplicht. Elk dier vanaf drie maanden oud moet elk jaar worden gevaccineerd.

Daarnaast gelden extra regels voor ooien die worden gedekt. Tussen drie en twaalf weken voor de ooi gedekt wordt, moet ze worden ingeënt. In de brief van de minister staat dat het het meest waarschijnlijk is dat een van de 25 ooien die lammetjes hebben gekregen besmet is. De besmetting is immers geconstateerd nadat de lammetjes werden geboren. In de melktank met moedermelk. Het lijkt er dus op dat de boer gewoon meewerkt aan het naleven van de regels.

Maar dan had dat schaap toch ingeënt moeten zijn?

Ho ho, dat zou je denken, maar dat moet dus worden gecontroleerd. Met hulp van de Gezondheidsdienst voor Dieren worden elke maand controles uitgevoerd in de melktank van bedrijven met een vaccinatieverplichting. Bij bedrijven die vanwege bijvoorbeeld een geloofsovertuiging dieren niet inenten worden die controles niet elke maand, maar elke twee weken uitgevoerd.

Daarnaast controleert de NVWA via steekproeven of boeren hun dieren op tijd laten vaccineren.

Kunnen boeren nog meer doen om Q-koorts tegen te gaan?

Jazeker. En dat kunnen ze niet alleen, dat moeten ze ook. Mest van schapen en geiten moeten ze dertig dagen op hun bedrijf laten liggen onder een luchtdoorlatend zeil. Of het moet meteen in de stal worden afgedekt en naar een speciaal bedrijf worden vervoerd voor verwerking.

Dat zijn veel stappen waar het fout kan gaan.

Maar het ging helemaal niet fout, vindt voorzitter Saskia Duives-Cahuzak van de vakgroep Schapenhouderij van de Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO). Ze is zelf schapenhouder én Q-koortspatiënt. ,,Het ging precies zoals het moet. We hebben een heel duur systeem om Q-koorts te vinden en dat werkt. Er was nu één dier besmet. Dat was niet eens ziek en dat hebben we toch gevonden, alles ging piepen. Daarna hebben ze het dier geruimd. Case closed. Nu kunnen we dus voorkomen dat er gebeurt wat er jaren geleden gebeurde.”

Duives-Cahuzak kan wel iets bedenken waardoor een boer een deel van zijn dieren niet zou hebben gevaccineerd. ,,We hebben maandenlang stress gehad om blauwtong. Dat je veel zieke dieren hebt en door de stress die inentingen vergeet, kan ik me dat wel voorstellen. Als je ze bewust niet zet, ben je natuurlijk wel dom bezig.”

Brabants Dagblad: Zorgen om uitbraak Q-koorts op boerderij met ongevaccineerde schapen:

‘Dat zou niet moeten kunnen’

BRAKEL – De uitbraak van Q-koorts op een boerderij in Brakel is ‘zorgelijk’. Het feit dat er schapen zijn die niet gevaccineerd zijn tegen de infectie is risicovol: er kan zomaar weer een grotere uitbraak van Q-koorts komen. ,,Je kan niet met zekerheid zeggen dat er geen mensen al besmet zijn of zijn blootgesteld aan de bacterie.”

Door Pieter van Klinken

Een boerderij in Brakel waarop 35 schapen leven die niet gevaccineerd zijn tegen Q-koorts. ,,Dat zou niet moeten kunnen. Dat is zorgelijk”, zegt hoogleraar uitbraken van infectieziekten Chantal Rovers van het Radboudziekenhuis in Nijmegen donderdag.

Q-koorts kan ernstige, soms chronische, infecties veroorzaken en leiden tot de dood. De bacterie die Q-koorts veroorzaakt, kan lang leven, zegt ze, en kan door de wind worden verspreid. Rovers, die veel onderzoek deed naar Q-koorts, maakt zich ook zorgen. ,,Dat er een boerderij is waarop zo veel dieren niet gevaccineerd zijn, geeft een risico om weer een uitbraak van Q-koorts te krijgen. Zeker in een land waarin heel veel mensen en dieren vlak bij elkaar wonen.”

Donderdagavond liet minister Piet Adema (Landbouw) weten dat op een bedrijf in Brakel Q-koorts is geconstateerd. Dat is voor het eerst in acht jaar. Vermoedelijk zijn één of enkele niet gevaccineerde jonge ooien besmet met de bacterie, schreef de bewindsman aan de Tweede Kamer.

Abortusstorm

Volgens het RIVM is er geen heel groot risico voor de volksgezondheid. ,,Er is geen abortusproblematiek geweest”, legt een woordvoerder van het RIVM uit. Door de bacterie kan het voorkomen dat heel veel schapen tegelijk aborteren, een zogenaamde abortusstorm. Daardoor komt dan heel veel van de bacterie vrij. ,,Maar dat is nu niet gerapporteerd.”

Ook Rovers noemt het gunstig dat er maar één of enkele ooien besmet zijn geraakt in Brakel. ,,Maar ik denk dat het moeilijk te zeggen is hoe groot het risico is.” Ze zegt ook dat het niet zo is dat de bacterie zomaar vijftig kilometer ver waait, maar zeker in de omgeving van Brakel is er wel een risico.

De bacterie werd aangetroffen in de melktank van de schapen. Of melk met de bacterie in de winkel terecht is gekomen, is nog niet duidelijk. In gepasteuriseerde melk komt de bacterie niet voor. Tijdens dat proces wordt die gedood. ,,Als je ongepasteuriseerde melk drinkt met de bacterie, zou je wel Q-koorts kunnen oplopen”, zegt Rovers.

Honderd mensen kwamen te overlijden

In Brabant gaan de gedachten meteen terug naar 2007 toen de ziekte op een geitenhouderij in Herpen werd geconstateerd. In de jaren die volgden raakten tienduizenden mensen besmet. Zeker honderd mensen kwamen er door te overlijden. Q-koorts zorgt bij een vijfde van de mensen ook het Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS) op. Dat is vergelijkbaar met long-covid. Mensen worden chronisch ziek.

Patiënten met QVS klagen over vermoeidheid, over pijn, over de uitzichtloosheid van hun lijden en over de muur van onbegrip waar ze te vaak op stuiten. Hun sociale omgeving snapt de klachten niet altijd, waardoor veel van hen zich niet begrepen en eenzaam voelen.

 

Bron: Brabants Dagblad (voor abonnees)