Kabinet gaat aan de slag met q-koortsrapport

Minister Edith Schippers (Volksgezondheid) en staatssecretaris Henk Bleker (Landbouw) wilden vrijdag na afoop van de wekelijkse ministerraad niet inhoudelijk reageren op de kritiek van de commissie eerder deze week.

Volgens de deskundigen ontbrak de regie, volgden beide ministeries te lang hun eigen aanpak en liet de communicatie daarover te wensen over. Ook waren ze te lang te afwachtend.

Schippers en Bleker verwezen voor een verdere reactie beiden naar een brief die ze vrijdag later op de dag aan de Tweede Kamer sturen. Daarin staat alles wat we vinden, aldus Schippers.

Schippers en Bleker erkennen dat ze ‘eerder hadden moeten zien dat de Q-koortsuitbraak de spankracht van de regio’s te boven ging’.  Een van de kritiekpunten van de zogeheten commissie-Van Dijk was dat de departementen doortastender hadden moeten optreden.

Bleker en Schippers geven aan dat ze ondanks de formele verdeling van verantwoordelijkheden tussen Rijk en regio voortaan tijdens een grote infectie-uitbraak een duidelijk besluit zullen nemen.

Ook onderschrijven ze dat er aanvankelijk niet voldoende voortgang is geboekt. ”Het kabinet trekt hier lessen uit voor de toekomst om condities te scheppen die een adequater optreden mogelijk maken.”

Wel benadrukken de bewindslieden dat de volksgezondheid altijd bij alle maatregelen vooropstond, ”maar steeds bleef het moeilijk in te schatten of een maatregel het gewenste effect voor de volksgezondheid zou hebben”.

Twee aanbevelingen van de deskundigen nemen Bleker en Schippers in elk geval niet over. De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) blijft formeel onder het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) vallen, zoals de dienst voorheen onder het nu in EL&I opgegane departement van Landbouw viel.

De commissie adviseerde de controledienst juist los te koppelen van welk departement dan ook zodat de nVWA onafhankelijk als crisismanager zou kunnen opereren.

Ook krijgt het ministerie van Volksgezondheid niet per definitie de touwtjes in handen tijdens een crisis met een dierziekte die overslaat naar mensen. Het belang van de volksgezondheid staat voorop, maar bij de bestrijding is het nodig dat beide ministeries nauw samenwerken, menen Schippers en Bleker.

De oppositiepartijen PvdA, SP en GroenLinks hebben kritiek op de kabinetsreactie op de aanbevelingen van de commissie-Van Dijk die de aanpak van de Q-koortsuitbraak onderzocht.

Een beetje halfslachtig, niet alle aanbevelingen worden overgenomen, vinden ze. Het CDA spreekt daarentegen van een verstandige brief.

”Het geeft aan dat ze de gevolgen betreuren en het bepleit de noodzaak voor betere samenwerking tussen humane en veterinaire geneeskunde. Dat is heel belangrijk en kan nieuwe uitbraken voorkomen, maar ik heb wel vragen hoe de structuren daarvoor moeten zijn”, vindt Henk Jan Ormel (CDA).

In ieder geval moeten alle diensten met deskundigen (RIVM, gezondheidsdienst voor dieren) beter samenwerken.

De PvdA vindt het een slechte zaak dat de aanbevelingen van de commissie niet volledig worden overgenomen. Kamerlid Kadija Arib:”Het is een gedegen rapport en ik ga er vanuit dat de politiek zulke aanbevelingen integraal overneemt.

Vooral gezien de ernst van de situatie. Het gaat niet om een griepje. Velen zijn er heel ziek van geworden en ook stierven er mensen door.” Henk van Gerven (SP) mist een handreiking naar de mensen die ziek zijn geworden door de Q-koorts. ”Ze worden niet genoemd in de brief, dat is een gemis.”

GroenLinks spreekt van een vage reactie, met name over de doorzettingsmacht van het ministerie van VWS. ”Ze willen er niet aan. Er is een heel erge machtsstrijd tussen de betrokken ministeries en het kabinet draait er omheen”, stelt Linda Voortman.

Ormel vindt het gekozen pad juist goed. ”Het is niet goed om het ene ministerie boven het andere te stellen: in dit soort situatie’s is alle deskundigheid nodig. En dan moet het niet uitmaken of de ene minister het zegt of de andere, want het kabinet spreekt immers met een mond.”

SP en GroenLinks betreuren het dat de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) niet wordt losgekoppeld van het ministerie van El&I. Zo hou je de schijn van belangenverstrengeling, vinden beide partijen. Het CDA stelt dat de nVWA al op enige afstand staat van het ministerie.

”Meer loskoppelen kan eigenlijk niet. De dienst staat al op afstand. Helemaal loskoppelen betekent privatiseren en dat gaat mij te ver.”